The northern church of Jukhtak Monastery from the north-west / Ջուխտակ վանքի հյուսիսային եկեղեցու տեսքը հյուսիս արևմուտքից

A general view of the monastery from the south / վանքի ընդհանուր տեսքը հարավից

Its general plan (measurement by A. Hakobian) / գլխավոր հատակագիծը (չափ.՝ Ա. Հակոբյանի)

A general view of Jukhtak Monastery from the south-east and partial views of its northern (double-apse) church / Ջուխտակ վանքի ընդհանուր տեսքըհարավ-արևելքից և տեսարաններ հյուսիսային (երկխորան) եկեղեցուց

Partial views of the northern (double-apse) church of Jukhtak Monastery / Դրվագներ Ջուխտակ վանքի հյուսիսային (երկխորան) եկեղեցուց

2 lines on the northern cornice of the church: ...we, sinful servants Degh and my husband Purtkhan, gave... in memory of our souls... The Armenian original published in: Դիվան հայ վիմագրության, IX, Երևան, 2012, .p. 484. Note: The publishers of the inscription had some doubts while reading the year aA (1171) at its beginning, but it cannot be discerned at present. They state that the inscription consists of 3 lines, but in fact, its tracing contains four lines, which is not the case, as is evident from the inscription. / Եկեղեցու հյուսիսային քիվաշարին` 2 տող. ...մեք` մեղուցեալ ծառայքս Դեղս, եւ ամուսին իմ Փուրթխան տւաք զմեր հոգո յիշ|...: Հրատ. Դիվան հայ վիմագրության, IX, Երևան, 2012, էջ 484: Ծանոթ. հրատարակության մեջ վիմագրի սկզբնամասում կասկածանքով ընթերցվել է ՈԻ (1171) թվականը, որն այժմ ընդհանրապես նկատելի չէ: Նշենք նաև, որ «Դիվան»-ի հեղինակները մատնանշել են, թե իբր վիմագիրը բաղկացած է 3 տողից, բայց ներկայացրել քառատող գրչանկար, որը, ինչպես տեսնում ենք, իրականությանը չի համապատասխանում:

3 lines on the cornice stone of the northern corner of the western pediment of the church: The brethren and I, the Prior, offered oneday divine service on Advent Day. The Armenian original published in: Դիվան հայ վիմագրության, IX, Երևան,, 2012, p.485. Note: The publishers state that the inscription used to comprise four lines and its initial part is not preserved. / Եկեղեցու արևմտյան ճակտոնի հյուսիսային անկյան քիվաքարին` 3 տող. Կարապետս եւ միաբանքս էտուն | մեզ ի հոգոյն գալըստե(ա)ն | Ա (1) աւր պատարագ: Հրատ. Դիվան հայ վիմագրության, IX, Երևան, 2012, էջ 485: Ծանոթ. հրատարակության մեջ նշված է, որ վիմագիրը քառատող է եղել, իսկ սկզբնամասն էլ` ոչնչացած:

Partial views of the northern (double-apse) church of Jukhtak Monastery / Դրվագներ Ջուխտակ վանքի հյուսիսային (երկխորան) եկեղեցուց

The second uni-nave church of Jukhtak Monastery from the west / Ջուխտակ վանքի միանավ (2-րդ) եկեղեցու տեսքն արևմուտքից

Cross-stones set in the western facade of the church / Եկեղեցու արևմտյան ճակատին ագուցված խաչքարեր

3 lines on the lower part of a cross-stone set in the western facade of the church: My brother Ashot and I, Pilipos, erected this cross-stone for the protection of our parents’ and our souls. The Armenian original published in: Դիվան հայ վիմագրության, IX, p. 486. Note: The publishers justly trace this cross-stone back to the 13th century, stating that it was set in the western facade of the church during its renovation. We, however, find it expedient to point out that both this khachkar and the others were evidently placed in its walls not during its repairs, but at the time of its construction. A fragment lying inside the church bears three lines, the remnants of a large construction inscription carved on several stones: ...built... Published for the first time./ Խաչքար. ագուցված է եկեղեցու արևմտյան ճակատին, ստորին մասում` 3 տող. Ես` Փիլիպոս, եւ Աշոտ եղբ|այր իմ կանգ(ն)եցաք զխաչս | բարեխաւս մեզ եւ ծնողաց մեր: Հրատ. Դիվան հայ վիմագրության, IX,էջ 486: Ծանոթ. «Դիվան»-ի հեղինակներն իրավամբ խաչքարը համարել են ԺԳ դարի գործ և միաժամանակ նշել, որ այն եկեղեցու որմում ագուցվել է վերջինիս նորոգության ժամանակ: Այստեղ հարկ ենք համարում ավելացնել, որ ինչպես խնդրո առարկա խաչքարը, այնպես էլ բոլոր մյուսները եկեղեցու որմերում տեղադրվել են ակնհայտորեն ոչ թե նորոգության, այլ հենց կառուցման ժամանակ: Արձանագիր բեկոր. եկեղեցու մեջ, ըստ ամենայնի, մաս է կազմել մի քանի քարերի վրա փորագրված շինարարական բովանդակությամբ ընդարձակ արձանագրության, որից սոյն միջնաքար բեկորին նկատելի են վիմագրի եռատող մնացորդները. ...| ...շինեց... | ...: Հրատ. առաջին անգամ:

An interior view of the second uni-nave church to the east and west; the window opening from its apse and the vault of the church / Միանավ (2-րդ) եկեղեցու ներքին տեսքը դեպի երևելք, արևմուտք, խորանից բացված լուսամուտը և թաղը

Partial views of the large church of Jukhtak Monastery / Տեսարաններ Ջուխտակ վանքի մեծ եկեղեցուց

Engraved on the cross-stone leaning on the western facade of the chapel: Pious... The Armenian original published in: Դիվան հայ վիմագրության, IX, p. 482. Note: The publishers erroneously attribute this inscription as well as the following one to the ancient site of Tvarageghtsi. 3 lines on the broken pedestal of the same cross-stone: May divine service be held in memory of all those dead. Those who hinder it will be satan’s accomplices. The Armenian original published in: Դիվան հայ վիմագրության, IX, p. 482. / Խաչքար. հենած մատուռի արևմտյան ճակատին. Բարեպաշտ... ...|զատի իշխա... | աւարգս է միա... | ... | ...: Հրատ. Դիվան հայ վիմագրության, IX, էջ 482: Ծանոթ. Այս և հաջորդ արձանագրությունը «Դիվան»-ի հրատարակիչները սխալմամբ վերագրել են Տվարագեղցի հնավայրին: Մատուռի արևմտյան ճակատին կանգնեցված երկատված խաչքարի ջարդված պատվանդանին` 3 տող. Պատա(րագ) մատչի հասարակաց ն(ն)ջէց|ելոց (կա)տարի, որ խափանէ, սատանաի գ|ործ(ակից է):

A restored tracing of the broken cross-stone placed in front of the western facade of the chapel / Մատուռի արևմտյան ճակատի առջև երկատված խաչքարի վերակազմված գրչանկարը

The chapel from the west/ Մատուռի տեսքն արևմուտքից

East / արևելքից

North-east / հյուսիս-արևելքից

South / հարավից

A partial view of the cornice of its eastern pedimen / հատված արևելյան ճակտոնի քիվագոտուց

A winged cross in Jukhtak Monastery, 1272 / Թևավոր խաչ Ջուխտակ Վանքում, 1272 թ.

Another monument of a great historical value which forms part of Jukhtak Monastery is a winged cross of 1272 (dimensions: 130 x 63 x 26 cm) which is broken and removed from its original place. Fortunately, its 12-line inscription is mostly preserved intact, being easy to read: In the year 721 (1272), under Atabek Sadun, my spouse Khoshak, the daughter of... and I, Hasan, the grandson of a person from Akanjakaghin, erected this cross and gave gifts... the brethren and we decided that divine service should be held during the feast of Vardavar for 6... The Armenian original published in: Դիվան հայ վիմագրության, IX, Երևան, 2012, p. 485. Note: The publishers erroneously read the year as ՉԻԵ (1276). Their decipherment also contains some other mistakes. / Ջուխտակ վանքում պատմության համար մեծ արժեք ներկայացնող հուշարձաններից է նաև 1272 թ. կերտված, տեղահան և ջարդոտված վիճակում գտնվող թևավոր խաչը (չափերն են` 130 x 63 x 26 սմ): Բարեբախտաբար, տասներկու տողանի փորագիր արձանագրության հիմնական մասն անաղարտ է և դյուրընթեռնելի. Թվ(ին) ՉԻԱ (1272) էր, իշ|խանութե(ան) աթապ|ակ Ս(ա)դունին, ե|ս` Հ(ա)սան, թոռն ակ|անջակաղնեցի, | ամուսին իմ` Խո|շաք, դուստ|(ր) ...ա կանկնեցաք զխ(ա)չս և (մա)|(տու)ցաք ընծաիւք..., | [մենք] և եղբարքս ս(ա)հմ(անեցին ի) | տաւնի վ(ա)րդավ(ա)ռին Զ (6) ...: Հրատ. Դիվան հայ վիմագրության, IX, Երևան, 2012, էջ 485: Ծանոթ. «Դիվան»-ում տարեթիվը սխալմամբ` ՉԻԵ (1276): Առկա են նաև այլ անճշտություններ:

JUKHTAK MONASTERY

25.07.2013 17:41

The last of the historical monuments preserved in the neighborhood of Voskepar is Jukhtak Monastery situated on a wooded southeast- facing mountain branch on the left side of the river Voskepar, 8 km south-west of the village, at an altitude of 1,278 metres above sea level (N 41°01.54.60´´; E 044°57.27.60´´).

The popular name of Jukhtak means a pair, but in fact, it consists of four religious structures (three churches and a chapel) following one another within a small distance, from the north southward. Two of the former and the latter are

still preserved standing, whereas the largest church of the monastery is in a semi-ruined state.

Below follows a description of these four sanctuaries according to their location from the north southward.

The first church is a uni-nave double-apse vaulted structure of a gable roof (exterior dimensions: 6.35 x 4.59 metres). It is mainly built of the local undressed stone (also partly of hewn stone) and mortar. The cornices and semi-cylindrical covering slabs, which are partly preserved, are finely-finished.

The church has a single entrance opening from its western facade. Light is let in through a window widening inwardly opening from each of its two apses and western facade.

As far as the ornamentation of the church is concerned, particularly noteworthy is its western facade, which bears three (maybe, formerly even more) ornate cross-stones set in it right during the construction of the monument. Besides, there is also a rosette carved on the upper part of the pediment. Given the fact that the whole monument is built of undressed stone, the finely-finished cornice, which runs around it, is perceived as an artistic element of decoration emphasizing all the four facades. This component of ornamentation, which may also be regarded as a peculiar manifestation of free thought in art, is also applied in the other structures of Jukhtak Monastery.

From an architectural point of view, so far the monastic complex has not been properly studied, but most of its lapidary heritage was copied several decades ago, being published quite recently₁.

These inscriptions are engraved on the northern cornice of the church and the angular cornice of its western pediment, which has fallen down.

The second church, which is preserved standing, is situated hardly 4 to 5 metres south of the first one and thoroughly shares its building features. It represents a uni-nave vaulted basilica (exterior dimensions: 6.35 x 4.86 metres), being especially remarkable for several ornate inscribed cross-stones which were set in its western facade and along the edges of the window opening from its semi-circular apse right during its construction.

The third church, which stands hardly 3 metres south of the previous one, is the largest structure of the monastic complex (exterior dimensions: 8.57 x 5.05 metres). Like the other two, it is uni-nave, but in contrast to them, its vault and gable roof collapsed a long time ago. Its only preserved entrance opens from its northern facade. In the same direction, the church is adjoined by a vestry of a rectangular plan ¥exterior dimensions: 3.27 x 1.55 metres¤ and an entrance opening from the west. It shares the building material and construction features of the other churches.

The chapel of the monastic complex, which resembles a funerary monument, is situated about 20 metres south of the churches and has a comparatively isolated position. It is a small vaulted structure of a rectangular plan (exterior dimensions: 3.37 x 2.90 metres). Its western facade used to bear an ornate cross-stone of large dimensions (2.70

x 1.0 metres), but unfortunately, in the Soviet years, the Azerbaijanis threw it down and broke it in two pieces.

The lower part of this khachkar is engraved with a five-line inscription which is mostly weathered at present. The remnants of its words show that it used to contain some important historical information.

Engraved on the cross-stone leaning on the western facade of the chapel:

Another monument of a great historical value which forms part of Jukhtak Monastery is a winged cross of 1272 (dimensions: 130 x 63 x 26 cm) which is broken and removed from its original place.

Fortunately, its 12-line inscription is mostly preserved intact, being easy to read (inscription floows below the illustrations).

_{1Դիվան հայ վիմագրության, հ. IX, Երևան, 2012, էջ 482, 484-486:}

<- Back to: Monuments